Wie z’n macht uitbesteedt aan anderen krijgt er een extra verantwoordelijkheid bij!

We denken in onze ‘beschaafde maatschappij’ van alles te hebben uitbesteed aan anderen (en ‘hogeren’), die er zogezegd meer verstand van hebben dan wijzelf. Die de ‘knopen’ kunnen en mógen ‘doorhakken’ namens ons. Denk aan politici, die wij hebben gemachtigd om allerlei besluiten vóór ons te nemen. Of managers.

Maar dit is een grootse illusie. Grenzend aan magie. Het kán helemaal niet. Want degene die het uitbesteedt is en blijft verantwoordelijk. Hoe dan ook.

Zoals Abraham Kuyper in 1880 stelde en door meerdere minister-presidenten is geciteerd: “Bij elken welgelukten aanslag op de vrijheid kan dus de Staat nooit dan medeplichtige zijn, hoofdschuldige blijft de plichtvergeten burger zelf, die, in zonde en zingenot zijn zedelijke spierkracht verslappend, de kracht tot eigen initiatief verloor.”

Het wordt dus nog erger. Want terwijl we denken het te hebben uitbesteed aan anderen, hebben we niet één, maar twee verantwoordelijkheden! We zijn nu ineens èn verantwoordelijk voor onszelf èn voor die ander waar we het aan hebben uitbesteed. De last op de schouders wordt enkel zwaarder.

Voor de ‘hogeren’ is dat echter een perfect uitgangspunt. Je kunt doen en laten wat je wil, terwijl tegelijk de burgers of klanten verantwoordelijk blijven. Denk maar aan de bankencrisis van 2008. Zij maken er een potje van en wie mag er voor opdraaien? Juist.

Want jij hebt ‘uit vrije wil’ een ‘contract’ gesloten. Dat er een enorme asymmetrie is van kennis tussen beide partijen doet er dan niet meer toe. Wist je bijvoorbeeld dat jouw hypotheek een eenzijdige schuldbekentenis is? Kijk maar in de hypotheekakte. Het is een moderne versie van de kerkelijke aflatenhandel.

Het levert bovendien een enorm risico op, want je besteedt niet alleen de praktische kant ervan uit, maar ook de meer fundamentele. Je verliest namelijk het vermogen om hetgeen je hebt uitbesteed nog langer zelf te kunnen. Dit is ook goed zichtbaar bij onze overheid, die steeds minder zelf doet en steeds meer enkel de ‘regie’ voert en volledig afhankelijk wordt van externe partijen (de markt) om werk gedaan te krijgen.

Dat is ernstige nalatigheid. En dit geldt ook voor burgers. Zij weten niet langer hoe ze zelf besluiten zouden moeten nemen en moeten zich verlaten op hogere machten om dit vóór hen te doen. En kunnen niet veel meer dan ‘kiezen’ uit een voorgekauwde selectie, als willoze consumenten. We ketenen elkaar.

Dat is de basis van een échte democratie: een volk dat volwassen is en zich niet als kinderen gedraagt die nog in sprookjes geloven van superhelden met bovennatuurlijke krachten die hun komen ‘redden’.

Hoe we dat kunnen omkeren? Door ons te realiseren dat we op ieder moment een keuze hebben en niet vastzitten aan wat is voorgekauwd. Door zelf keuzes te maken, trainen we die ‘spier’ en worden we zélf bekwaam en komen we erachter dat anderen hier helemaal niet beter in zijn.

We waren gewoon gemakzuchtig. De weg van de mééste weerstand is soms de betere. Weerstand maakt sterk.


Reacties

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *