‘Sociaal zijn’ vinden we een positieve eigenschap en associëren we vooral met een horizontale relatie tússen mensen. Maar wat nu als ik je vertel dat het woord van oorsprong een héél andere betekenis heeft en dat deze feitelijk nog altijd geldt?

Om daar te komen, gaan we terug naar het oude Romeinse Rijk. Zoals bekend was dat enorm, met vele veroverde volkeren. Zo kende het Rijk drie ‘rangen: de Cives (burgers) van Rome en het omland Lazio (waar ‘latijn’ vandaan komt), de Socii (enkelvoud: Socius) waren de bondgenoten van het Romeinse Rijk, voornamelijk in de Italiaanse ‘laars’. En je had de ‘provinciae’, daarbuiten.

De Socii hadden veel eigen vrijheden, maar waren ook afhankelijk van het Rijk, met name als het om buitenlandpolitiek ging. Daarom werden ze ook wel ‘foederati’ genoemd, die een verdrag (‘foedus’) hadden met Rome. Hier stamt ook het woord ‘federatie’ van af. En een federatie is verticaal, met de top als machthebber, zoals in de VS en Rusland. En de EU bijna.

‘Sociaal’ is dus van oorsprong geen horizontale, maar een verticale verhouding tussen een rijk en haar ‘bondgenoten’.

Bovendien komen hier ook de woorden ‘sociëteit’ en ‘society’ vandaan. Het Nederlandse woord ‘maatschappij’ komt dan ook van de ‘maten’ of ‘vennoten’ of ‘genoten’ die samen zo’n vennootschap of genootschap vormen. Maar met een ‘all-inclusive’ gemeenschap heeft zoiets niets te maken. Het is vooral horizontaal bínnen die hogere rang of stand. Als een kaste.

Als je zoekt op afbeeldingen van ‘social structure’ zie je ook enkel piramides en ‘harken’. Met de Egyptische structuur voorop. En dat laat zien dat er feitelijk weinig is veranderd. Al millennialang.

Het tekent voor mij ook hoe wij naar de samenleving kijken en wat ons te doen staat. Onze rechtsstaat stamt uit de tijd van sociëteiten en gevestigde klasseverschillen, ver voor de afschaffing van de slavernij. Toen het is bedacht was het doodnormaal om een 1ste, 2de en 3de klasse te hebben. Maar ook nu hebben we nog altijd een 1ste en 2de. Al zegt de wet iets anders.

Het ‘sociaal contract’ staat dan ook niet voor niets onder druk. Want ook dat is niet horizontaal, maar verticaal van aard. Het wil zeggen dat er een hogere, wereldse macht is die het recht heeft om te heersen over het volk. Ook al bestaat die macht uit het volk zelf en vertolkt deze de algemene wil (zoals bij een republiek), het is gewoon niet nodig om onszelf vast te zetten in dergelijke verticale verhoudingen.

Het wordt wat mij betreft dan ook tijd dat we met z’n allen veel ‘asocialer’ gaan worden. Maar dan in de betekenis van ‘minder afhankelijk van boven’, van een ‘beschermheer’. Dat we wat minder ‘gesocialiseerd’ raken, in de zin van ‘aangepast’ en ‘gehoorzaam’. En wat meer het heft in eigen handen gaan nemen en mét elkaar de besluiten nemen.

Zo had ik er zelf nooit naar gekeken. En ik hoop dat dit een kwartje doet vallen. Laat weten wat jij hierover denkt. En als je meer wil weten over ‘hoe dan wel?’, volg mij of Cocracy / Cocratie.