Hiërarchie lijkt iets vanzelfsprekends. We hebben onze volledige wereld ‘geordend’ volgens dit mechanisme. Maar het lijkt erop dat we niet helemaal doorhebben wat het eigenlijk betekent en waar het vandaan komt.

Het woord komt uit het Grieks en betekent letterlijk “Heilige Heerschappij” (‘Hieros’ / ‘Archon’). Het is een verticale rangorde en heeft bekendheid gekregen door de bijbel: de rangorde van engelen!

Daarbij wordt verondersteld dat sommige engelen hoger zijn dan andere en een soort ‘span of control’ hebben in een command & control structuur, waarbij de lagere engelen orders opvolgen. Dit gaat door totdat je bij de hoogste, het opperhoofd komt. De superieure soeverein: God zelf.

Wat we ons niet realiseren, is dat de alle vormen van organisatie, of het nu in de staat of de markt is, zijn afgeleid van dit idee. Van de goddelijke vertegenwoordiging. De Prins is dan ook de ‘principe’ (de titel van het beroemde boek van Machiavelli), de eerste vertegenwoordiger en Hiërarch: de heilige heerser. En van daaruit werkt het in één richting naar ‘beneden’. Top-down. Van de superieure soeverein naar de inferieure subjecten (onderdanen).

Daarmee ontstaat een vreemd verschijnsel. De bron van beslissingen komt dan niet van de mensen zelf (‘beneden’, de werkvloer), maar van ‘boven’. Een hiërarchie is daarmee in feite een ‘omgekeerde boom’ (inverted tree structure) waarbij de wortels uit de hemel groeien. Wonderlijk.

Dat verklaart voor mij ook waarom zovelen zich afvragen: wie dienen we nu eigenlijk? Wie is onze klant? Want ze moeten tegelijk naar ‘beneden’ kijken om hun klant te zien, maar ook naar ‘boven’ kijken voor orders en verantwoording.

Zo wordt, ondanks alle ontkerkelijking (secularisatie), immer verondersteld dat de wereldlijke hiërarchie (‘government’, van ‘gouverneur’, het hoofd van een kolonie of provincie) een replica is van de Hemelse Hiërarchie (met Hoofdletter).

Dat verklaart ook waarom in India de hoogste kaste nog altijd wordt bevolkt door de Brahmanen, de hoogste priesters, als intermediairs tussen hemel en aarde. Vandaar dat de Romeinse hoogste priester (en later de paus) de naam ‘Pontifex Maximus’ kreeg, omdat zij werden gedacht bruggen te slaan tussen de mensen en de goden (en als ‘pond’ ook ’tol’ móchten vragen).

Want besluiten kúnnen in een hiërarchie enkel aan de top beginnen. Zo ‘delegeren’ de ‘legaten’ hun ‘delegaties’ op basis van wat ‘legaal’ is en kunnen zij ‘leges’ vragen. Dit is met opzet zo opgezet. Alleen op deze manier kan namelijk een piramidestructuur en piramidespel worden opgezet en voortgezet. Het maakt dit systeem echter ook enorm log en fragiel, omdat alles en iedereen afhankelijk is van die hoogste macht.

Terwijl het barst van de prachtigste voorbeelden van mensen die zichzelf organiseren zónder hiërarchie. Want dat kunnen we prima. Het alternatief is namelijk om niet hiërarchisch, maar holografisch te organiseren. Niet hoog en laag, maar klein en groot!